Fullorðin

Eftir Árna Beintein Árnason, Birnu Pétursdóttur, Vilhjálm B. Bragason og teymið. Leikstjórn: Hekla Elísabet Aðalsteinsdóttir og Marta Nordal. Danshreyfingar: Unnur Anna Árnadóttir og leikhópurinn. Leikmynd: Auður Ösp Guðmundsdóttir og Jasmina Wojtyla. Búningar: Björg Marta Gunnarsdóttir. Lýsing: Ólafur Ágúst Stefánsson. Hljóðmynd: Gunnar Sigurbjörnsson. Leikfélag Akureyrar frumsýndi í Samkomuhúsinu á Akureyri föstudaginn 8. janúar 2021, rýnir sá 9. sýningu, laugardaginn 13. febrúar 2021 í Hamraborg í menningarhúsinu Hofi á Akureyri.

Seinni hálfleikur

Eru þær ekki frekar fáséðar á fjölunum, sýningarnar sem hafa augljóslega og meðvitað þann tilgang einan að skemmta áhorfendum með nýju og sérsniðnu efni um samtíma okkar? Hefur leikhúsið gefist upp á revíuforminu og eftirlátið sjónvarpinu sketsakvótann, sem það er síðan ekkert að sinna heldur? Það má alveg líta á Fullorðin hjá Leikfélagi Akureyrar sem undantekninguna sem sannar regluna, allavega meðan Veislan sem Borgarleikhúsið boðaði til fyrir að manni finnst eilífð síðan er ósýnd enn. Mengið „atvinnuleikhús á Íslandi“ er sannarlega lítið svo kannski eru tvær sýningar til marks um stefnubreytingu og blómaskeið. Þetta er allavega kærkomið og ætti að vera fastur stallur í listrænum fæðupýramída þjóðarinnar. Konfektmolinn á gamlárskvöld er ekki nóg.

Fullorðin er sem sagt sketsasýning og viðfangsefnið kemur fram í titlinum. Fullorðinsfræðsla í bókstaflegri merkingu orðsins: skýrsla um lífshætti miðaldra meðaljóna með þá rannsóknartilgátu að þó almennt sé gert ráð fyrir að fólk á þeim aldri sé komið með bæði skilning og tök á listinni að lifa þá fer því auðvitað fjarri. Ef svo væri er óvíst að mannfræðirannsókn hópsins væri svona gráthlægileg þegar best tekst til.

Því það er hún. Hugmyndirnar eru margar snjallar, sumar algerlega augljósar og standa og falla með útfærslunni. Sumar falla vissulega, en nógu margar standa til að Fullorðin sé hin besta skemmtun heilt á litið.

Margt kemur þar til. Nefna má hvað textinn er oftast áberandi vel mótaður, bæði ræður sem beint er að áhorfendum og samtölin. Ófáar replikkur smella eins og svipuhögg. Þó Fullorðin sé afrakstur hópvinnu er búið að pússa og lakka textann víðast hvar. Það sést kannski ekki síst vegna þess að eina spunaatriðið, þar sem samtal er spunnið út frá tillögu áhorfenda, var augljósasti fallisti sýningarinnar.

Það sama má segja um söngtextana. Þar voru fingraför Vilhjálms B Bragasonar auðþekkt, en hann heldur ásamt Sesselju Ólafsdóttur úti gamanvísnasönghópnum Vandræðaskáldum, sem finna má ummerki um á samfélagsmiðlum sé vel leitað. Hér er sami blær á kveðskap og lagasmíðum, sem mætti kannski líkja við það sem gerðist ef bandaríski píanóháðfuglinn Tom Lehrer reyndi að gera barnaplötu. Það eru nú ekki öll rímorð Vilhjálms beinlínis prenthæf, og stundum eru klúrheitin heldur ódýr, en þess fyndnari í réttu samhengi og þegar best tekst til.

Viðfangsefnin spanna flest svið daglegs lífs: Tómstundir, fjárhagslega velgengni, tilhugalíf, barneignir, framgangur í vinnu. Allt skoðað með ýkjuaðferðum revíunnar, en alltaf með einhvern kjarna sem áhorfendur geta tengt eigin lífi, eða allavega samferðafólks síns.

Eftirminnilegasta stóra atriðið er hrollvekjandi grótesk mynd af endurfundapartíi gamalla bekkjarfélaga, með tilheyrandi öfgum í fjárhagslegri velgengni, hroðalegum slysförum, upprifjun á kynlífi sem betur mætti gleyma, og einelti sem það sama mætti segja um. Þar eiga þremenningarnir allir flotta spretti í týpusmíði. Vel hefði mátt hugsa sér þetta partí sem ramma utan um heila sýningu í mun hefðbundnari byggingu. Það sem síst tekst er trúlega sagan af hjónunum sem eru ekki fyrr laus við síðasta afkvæmið úr hýbílum sínum en sambandið springur í loft upp. Það er ekki gott að segja hvort samleikurinn við klaufagang hljóðeffektastjórans var ofaukið eða þá góð hugmynd sem þarfnaðist miklu meira nosturs, nákvæmni og orku til að skila tilætluðum hlátri. Synd, því hjónin voru sérlega skemmtilega útfærðar persónur hjá Vilhjálmi og Birnu Pétursdóttur. 

Birna er eftirtektarvert flink týpugerðarkona og neglir hverja staðalmyndina á fætur annarri. Ætli námskeiðshaldarinn ofurhressi standi þar ekki fremst meðal hrollvekjandi jafningja. Vilhjálmur og Árni Beinteinn náðu ekki alveg sömu raunsæisjarðtengingu með sína kalla, en snarvirka engu að síður í því sameiginlega verkefni leikhópsins að halda stuðinu gangandi og orkustiginu uppi. 

Það er lipur og fumlaus gangur í sýningunni og oft áberandi sniðuglega komist úr einum skets í annan, en leikstjórar sýningarinnar, þær Hekla Elísabet Aðalsteinsdóttir og Marta Nordal hafa skipulagt þetta vel. Einföld leikmynd Auðar Aspar Guðmundsdóttur og Jasminu Wojtyla þjónar gangverkinu vel og gerir búninga Bjargar Mörtu Gunnarsdóttur auðveldlega aðgengilega þegar handagangurinn er hvað mestur. 

Það er þakkarvert að bjóða upp á svona einbeitta grínsýningu á þessum döpru tímum og það verður að segjast að Covid-gisinn salurinn í Hofi eru ekki kjöraðstæður fyrir grín af þessu tagi, þar sem hlátursmit eru eitt af mikilvægustu innhaldsefnunum í vel heppnaðri kvöldstund. Stemmingin er fljót að kólna þegar einstök atriði skila ekki tilætluðum áhrifum. En þau Árni, Birna og Vilhjálmur berjast hetjulega og skila verki sem er alloft fyndið, augljóslega nostursamlega unnið og heldur lífi í hefð sem við munum alltaf þurfa á að halda.