Patrekur 1,5

Þjóðleikhúsið Höfundur: Michael Druker, þýðing: Davíð Þór Jónsson. Leikstjóri: Gunnar Helgason. Lýsing: Páll Ragnarsson, leikmynd og búningar: Stígur Steinþórsson. Leikendur: Jóhannes Haukur Jóhannesson, Rúnar Freyr Gíslason og Sigurður Hrannar Hjaltason. Fjölbrautaskóla Suðurlands 10. október 2006.

Sonur prentvillupúkans 

HÚN er ekki féleg forgjöfin sem Patrekur 1,5 hefur til að heilla væntanlega áhorfendur sína, íslenska framhaldsskólanemendur, sem aukinheldur verður seint talinn auðunnasti markhópur fyrir leiklist. Hér er nefnilega á ferðinni eitt af þessum illræmdu sænsku vandamálaleikritum. Það verður ekkert framhjá því litið. Verkið er óumdeilanlega sænskt, og tekur fyrir eitt samfélagsmein, fordóma gagnvart samkynhneigðum, og reynir að eyða þeim meðal áhorfenda sinna, eða draga í það minnsta úr. Í leiðinni fljóta ýmis önnur félagsleg böl með, meðferð samfélagsins á erfiðum unglingum, áfengissýki og fleiri.

Kannski er einn stærsti sigur verksins þá fólginn í því að eyða fordómum gagnvart sænskum vandamálaleikritum. Patrekur 1,5 er nefnilega harla gott.

Grunnhugmyndin er eitursnjöll. Tveir hommar í staðfestri samvist ættleiða barn, en fyrir rangt staðsetta kommu á eyðublaði er það ekki 1,5 ára gamall saklaus sólargeisli sem birtist á dyrahellunni heldur 15 ára gamall vandræðaunglingur með manndráp á samviskunni og vænan skammt af hommahatri í kaupbæti. Verkið sýnir okkur svo hvernig þessir þrír gaurar kynnast mönnnunum á bak við merkimiðana sem þeir bera allir. Fordómar víkja, vinátta kviknar, eða kannski opnast bara hugur og hjarta. Þannig byrjar lærdómsferlið.

Þetta er skemmtilegt leikrit, uppfullt af fyndni, kraftmikið og hratt. Eiginleikar sem styrkjast undir handleiðslu Gunnars Helgasonar, enda ekki lognmollumaður þar á ferð. Samt tekst líka að ná samúð, mynda tengsl við áhorfendur og halda athygli í hljóðlátari köflum sem þarna eru innan um stuðið. Það er smekklega unnið með tónlist í sýningunni og fumlaus samskipti við áhorfendur voru sérlega vel af hendi leyst.

Einn helsti styrkur verksins er fólgin í persónusköpun samkynhneigða parsins. Hér eru staðalmyndir og klisjur víðs fjarri, þetta eru hvorki skrækjandi drottningar né ofursmekkvísir snyrtipinnar heldur einfaldlega tveir karlmenn sem svo vill til að elska hvor annan. Og þeir eru svo sannarlega gallagripir, annar er hálfgerður auðnuleysingi og óttaleg subba, hinn er nokkuð efnilegur alkóhólisti. Hvernig félagsmálayfirvöldum leikritsins datt í hug að treysta þessum mönnum fyrir ungbarni er sennilega erfiðasti hjallinn sem trúgirni áhorfenda þarf að yfirstíga. Jóhannes Haukur Jóhannesson blómstrar í þakklátu hlutverki landeyðunnar Jörundar, með fínar kómískar tímasetningar og kostulegt fas. Sambýlismaðurinn Sveinn er ekki eins skýrt dregin týpa frá höfundarins hendi og Rúnar Freyr Gíslason nær ekki að berja í þá bresti. Samspil þeirra tveggja er afar vel unnið. Sigurður Hrannar Hjaltason er síðan ansi hreint sannfærandi sem Patrekur, sérstaklega líkamsmálið sem gaf bæði skýrt til kynna unglinginn og ofbeldismanninn.

Þýðing Davíðs Þórs er safarík og eðlileg, og erfitt að átta sig á því hvort eini gallinn á málfarinu sem ég kom eyra á – fullvitsmunalegt tungutak Patreks á köflum – væri hans verk eða höfundar.

Umgjörðin raunsæisleg og stýrist greinilega af farandeðli sýningarinnar. Kannski samt brotinu of fátækleg.

Patrekur 1,5 er ágæt skemmtun um alvöru efni. Ekki innantómur fíflagangur, ekki hátimbruð predikun. Gott leikhús.