Hungur

Fimbulvetur og Borgarleikhúsið, litla sviði 18. febrúar 2006


Höfundur: Þórdís Elva Þorvaldsdóttir Bachmann
Leikstjóri: Guðmundur Ingi Þorvaldsson
Leikmynd: Þórarinn Blöndal
Lýsing: Kári Gíslason
Tónlist: Axel Árnason
Kvikmyndalist: Ósk Gunnarsdóttir
Búningar: Ragna Fróðadóttir
Hreyfingar: Jóhann Freyr Björgvinsson
Förðun: Petra Dís Magnúsdóttir.

Leikendur: Ásta Sighvats Ólafsdóttir, Elma Lísa Gunnarsdóttir, Helga Braga Jónsdóttir og Þorsteinn Bachmann

Í mótmælasvelti gegn sjálfum sér

ÞÓRDÍS Elva Þorvaldsdóttir Bachmann velur sér svo sannarlega ekki viðfangsefni í alfaraleið mannlífsins. Og er vissulega ekki ein um það meðal leikskálda og annarra listamanna. Eftir að hafa byrjað sinn opinbera leikskáldaferil með verki um “Bug Chasers”, menn sem sækjast eftir því að smitast af HIV-veirunni, má segja að hún hafi horfið á ólíkt hversdagslegri mið með Brotinu, verki með þunglyndi sem hreyfiafl. Það birtist manni sem mikil frelsun fyrir leikskáldið Þórdísi að geta einbeitt sér að persónunum og samskiptum þeirra án þess að finna sig knúna til að setja mann inn í hugsanahátt tiltekins menningarkima. Í Hungri eru það síðan átraskanir sem eru til umfjöllunar, og þó þar sé vissulega um þekktari fyrirbæri að ræða en “sýklaveiðar” drengjanna í Áttu smit? þá hefur Þórdís engu að síður, að mér virðist, freistast til að skrifa að þessu sinni leikrit um sjúkdóm frekar en verk um fólkið með sjúkdóminn.

Sá hluti Hungurs sem lýsir sjúklegri áráttuhegðun tveggja lystarstolssjúklinga líður nokkuð fyrir þetta. Við kynnumst einungis þeirri hlið Dísu og Emmu sem snýst um stjórn á mataræðinu, eða kannski öllu heldur, við hittum þær fyrir á þeim tímapunkti þar sem stjórn á mataræðinu hefur yfirtekið allt þeirra líf. Fyrir vikið fáum við litla sem enga mynd af því hvað hratt þeim af stað í þessa píslargöngu, hver þróunin hefur verið, einungis stigvaxandi hrylling yfir hvert ástandið hefur leitt þær. Þessi leið er vissulega vel dregin upp innan fyrrgreindra takmarkana. En einungis eitt atriði sýnir aðra stúlknanna í samskiptum við “utanaðkomandi” og engin tilviljun að það gefur sterkustu tilfinninguna fyrir ástandi hennar og persónuleika. Heldur engin tilviljun að það er klárlega eitt best skrifaða atriði verksins.

En þetta er aðeins önnur hlið verksins. Samhliða sögunni af Dísu og Emmu kynnumst við offitusjúklingnum Ingibjörgu og fylgjumst með sambandi hennar við Hall. Það hefst á spjallþráðunum og þróast hratt og tekur fljótlega óvænta stefnu sem ekki verður lýst nánar hér. Þessi þráður er mun betur unninn frá höfundarins hendi, framvindan og þróunin spennandi og persónurnar þrívíðari, ef svo má segja. Vel má vera að kveikjan að persónu Halls sé eitthvert þekkt ástand eða menningarafkimi sem finna má á Netinu, en það verður svo mikið aukaatriði við hliðina á að lýsa persónunum að það verður aldrei fyllilega ljóst. Fyrir vikið verður samband þeirra að súrrealískri en mannlegri martröð í stað þess að breytast í fræðsluverk um forvitnilega brenglun.

Andstæðurnar milli þessara tveggja þráða eru áhugaverðar, en kannski ekki alveg nógu markvissar. En samsláttur sagnanna tveggja er síðan bæði snjall og hrollvekjandi frá leikrænu áhrifasjónarmiði, alveg burtséð frá boðskap eða merkingu.

Sviðsetning Guðmundar Inga Þorvaldssonar er prýðilega unnin í skemmtilegri leikmynd Þórarins Blöndal, sem nær að vera þénug og hæfilega táknræn í senn; meðan Ingibjörg liggur á snúningdiskinum í miðjunni eins og gerbolla að hefast í örbylgjuofni stíga horgrindurnar Emma og Dísa upp á neonlýsta palla eins og tískumódel, útstillingargínur eða súludansarar.

Á hinn bóginn er ég alls ekki sannfærður um notkun á kvikmyndainnslögum sem bættu litlu við sem ekki hefði verið hægt að leysa á að minnsta kosti jafn áhrifaríkan hátt á sviðinu sjálfu. Notkun skjávarpa er á góðri leið með að verða að þreyttri klisju í leikhúsinu og þarfnast sterkari réttlætingar en hér er boðið upp á.

Leikarahópurinn stendur sig afar vel. Elma Lísa Gunnarsdóttir og Ásta Sighvats Ólafsdóttir eru skuggalega sannfærandi sem Dísa og Emma, dyggilega studdar af flottri förðunarvinnu. Það er verulega óhugnanlegt að sjá þær breytast, nánast fyrir augunum á okkur, í lifandi lík. Elmu Lísu hef ég ekki séð gera betur og sérkennileg raddbeiting Ástu sem á öðrum vettvangi hefði máske truflað verður hér sannfærandi hluti af persónu með framandi viðhorf og óræða og illskiljanlega sýn á sjálfa sig og lífið.

Helga Braga Jónsdóttir vinnur eftirtektarverðan sigur að mínu mati í hlutverki Ingibjargar. Með hófstilltum en innlifuðum leik yfirstígur hún allar hindranir sem grínferill hennar hefur byggt og gætu svo auðveldlega komið í veg fyrir að persóna af þessu tagi kæmist til skila, óbrengluð af tillærðum hláturviðbrögðum okkar. En þetta tekst Helgu Brögu svo sannarlega. Hún fær líka verulega traustan mótleik frá Þorsteini Bachmann, sem hvílir á tilþrifalausan en algerlega sannfærandi hátt í persónu Halls og lætur okkur um að taka afstöðu til hans hjálparlaust.

Hungur er skrifað af miklum metnaði og eldmóði. Af þörf fyrir að segja eitthvað mikilvægt. Það hefur að mínu mati ekki tekist til þeirrar fullnustu sem efni standa til, bæði hvað varðar möguleika viðfangsefnisins og augljósra hæfileika höfundarins. Í heild er sýningin þó áhugaverð og sterk og helgast það af fínni vinnu allra aðtandenda sinna og þeirra hluta handritsins þar sem Þórdís nær að sýna hvers hún er megnug og hvers vegna við megum vænta mikils af henni í framtíðinni.